Ergonomiczne spawanie – czy to paradoks?
Czym jest ergonomia?
Ergonomia ma kilka znaczeń. Jedno z nich jest rozumiane dosłownie. Wywodzi się z języka greckiego i odnosi się do dwóch słów „ergo” i „nomos”. „Ergo” oznacza prawo, a „nomos” pracę. Słowo ergonomia można zatem przetłumaczyć jako „prawo pracy”. Inne, praktyczne znaczenie ergonomii skupia się na wzajemnym dostosowaniu ludzi i warunków ich pracy. Ergonomiści starają się planować je w taki sposób, aby nie szkodziły ani fizycznemu, ani psychicznemu zdrowiu pracowników.
To samo dotyczy stanowisk spawalniczych. „Powinny one być zaprojektowane tak, aby spełniały fizyczne wymagania spawaczy i umożliwiały im pracę w dużym skupieniu i bez zmęczenia”, podkreśla Peter Fronius, dyrektor ds. strategicznego zarządzania produktami Professional Welding Tools. „Uwzględnić trzeba na przykład wzrost lub zasięg ramion osób zatrudnionych. Jeśli miejsca pracy nie spełniają ergonomicznych standardów, wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia chorób, urazów i zwolnień lekarskich”. Oczywiście nie zawsze i nie wszędzie da się wyeliminować ergonomiczne czynniki ryzyka – na przykład, gdy w grę wchodzi praca w pozycjach wymuszonych. Naszym celem musi być wówczas maksymalne ograniczenie czasu, w którym dana osoba przebywa w takiej pozycji.
Czynniki ryzyka podczas spawania
Większość źródeł urazów nie wiąże się z konkretnymi branżami, ale wynika z wzorców ruchu i zachowań spawaczy. Typowe są powtarzające się rozciąganie ciała, skręcanie kręgosłupa, podpieranie się i klęczenie na twardych powierzchniach, statyczne pozycje przez dłuższy czas lub brak odpoczynku. Jeśli takie czynniki ryzyka występują wielokrotnie – pojedynczo lub w połączeniu – mogą prowadzić do zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego związanych z pracą. Obejmują one urazy i choroby mięśni, nerwów, ścięgien, więzadeł, stawów, krążków międzykręgowych, skóry, tkanki podskórnej, naczyń krwionośnych lub kości. Oprócz wymienionych przyczyn, do powstania i rozwoju tych zaburzeń mogą przyczyniać się też niekorzystne warunki środowiskowe, takie jak ekstremalne temperatury. Do tego doliczyć trzeba osobiste czynniki ryzyka, jak kondycja fizyczna, wcześniejsze choroby lub wiek.
Zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego związane z pracą u spawaczy
Takie stany rozwijają się zazwyczaj wskutek mikrourazów ciała powstających w miarę upływu czasu, powodując na przykład przepukliny dysku lędźwiowego. Są to najczęstsze przepukliny dysków, ponieważ cały ciężar kręgosłupa spoczywa w największym stopniu na dwóch dolnych dyskach. Taki dysk składa się z elastycznej chrząstki w kształcie pierścienia, która zawiera półpłynny żel. Gdy spawacz wielokrotnie podnosi ciężkie elementy w niewygodnej pozycji, chrząstka może z czasem ulec degradacji i rozerwaniu. Skutek: Dysk się wybrzusza, uciska na nerw rdzeniowy i powoduje silny ból.
Najczęstsze zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego obejmują urazy pleców, zapalenie kaletek maziowych, zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnowych, zespół cieśni nadgarstka lub zespół ucisku górnego otworu klatki piersiowej – zaburzenie, które może wystąpić z powodu ucisku nerwów, tętnic lub dużych żył w okolicy szyi i klatki piersiowej, powodując silny ból. Może być spowodowane częstym spawaniem w pozycji sufitowej.
Ergonomia i spawanie się nie wykluczają
Raz po raz spawacze muszą przyjmować trudne pozycje podczas wykonywania różnych zadań – często przez długi czas. Równie często łatwiej jest im poruszać się wokół dużych, ciężkich komponentów, niż ustawić je w idealnej pozycji do spawania. Czy zatem mówienie o ergonomii w spawalnictwie jest paradoksalne? Wcale nie, ponieważ wbrew wszelkim przeciwnościom istnieje również wiele możliwości dla firm spawalniczych, aby zaprojektować miejsce pracy i sprzęt roboczy w ergonomiczny sposób. Ogólnie rzecz biorąc, prowadzi to do zdrowszego personelu, lepszego morale, większej produktywności i wyższej jakości produktów. Na przykład stoły i taborety spawalnicze o regulowanej wysokości są sprawdzonym sposobem na dostosowanie wysokości spawania do warunków fizycznych spawaczy.
Idealne rozwiązanie do długich spoin: wózki spawalnicze
„Zamiast ręcznego spawania kilkumetrowych spoin w pozycji sufitowej, w wielu przypadkach można zastosować wózki spawalnicze z prowadnicami szynowymi. To samo dotyczy spoin wzdłużnych i obwodowych o dużych rozmiarach, które można wykonywać za pomocą wózków szynowych lub magnetycznych traktorków spawalniczych. Dzięki zastosowaniu takich zmechanizowanych systemów spawacze muszą w zasadzie tylko obsługiwać zdalne sterowanie – w pozycji stojącej i bez fizycznego wysiłku”, wyjaśnia Christian Neuhofer, Product Manager Fronius Welding Automation.
Kompaktowy Fronius FlexTrack 45 Pro oferuje liczne możliwości zastosowania. W zależności od wymagań można wybrać spośród trzech różnych typów prowadnic szynowych. Wózki spawalnicze FlexTrack 45 Pro nadają się doskonale do uniwersalnego zastosowania w branżach, w których geometrie powierzchni są różne, na przykład w budowie okrętów lub zbiorników.
Spawanie przez 24/7 bez obciążeń
Innym rozwiązaniem, dzięki któremu zautomatyzowane spawanie małych partii jest ekonomiczne, są cele spawalnicze Cobot. Dzięki ogromnej elastyczności w łączeniu różnych elementów, kompaktowe urządzenie CWC-S firmy Fronius oferuje idealne warunki do tego celu. „Jest łatwe w obsłudze bez znajomości programowania, a obciążenie fizyczne jest przy tym bliskie zeru” – kontynuuje Neuhofer. „Oprogramowanie zapamiętuje sekwencje spawania poszczególnych elementów, które są zamontowane na stole spawalniczym lub pozycjonerze obrotowo-przechylnym. Spawanie odbywa się całkowicie autonomicznie w kabinie ochronnej z automatycznie zamykaną i otwieraną osłoną przeciwolśnieniową, która chroni spawaczy przed promieniowaniem łuku – w razie potrzeby przez całą dobę. W razie potrzeby CWC-S można wyposażyć również w system odciągu oparów”.
Podczas mocowania ciężkich elementów należy podnosić je za pomocą urządzeń pomocniczych, takich jak dźwigi wewnętrzne, aby chronić mięśnie i kręgosłup. Dotyczy to w zasadzie wszystkich czynności związanych z podnoszeniem podczas spawania. Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego nie tylko zagraża zdrowiu w dłuższej perspektywie, ale w indywidualnych przypadkach może również prowadzić do różnych urazów, takich jak zespół lędźwiowy – powszechnie znany jako lumbago.
Systemy spawania orbitalnego odciążają kręgosłup
W przemyśle spożywczym lub przy budowie elektrowni często stosuje się rurociągi, które wymagają spawania orbitalnego – czyli prowadzenia uchwytu spawalniczego wokół rury. Często trzeba łączyć je na niewygodnych wysokościach i w pozycjach, które mogą być szkodliwe dla pleców spawaczy. W tym przypadku rozwiązaniem są systemy spawania orbitalnego, takie jak otwarte i zamknięte głowice spawalnicze firmy Fronius. Po zaciśnięciu łączonej rury palnik spawalniczy automatycznie przesuwa się wokół elementu i wykonuje spoinę o niezmiennie wysokiej jakości.
Ergonomia w firmie Fronius
Produkty austriackiego pioniera w dziedzinie technologii zasłynęły nie tylko ze swojej technologicznej finezji, ale także z przyjazności dla użytkownika. Wszystkie uchwyty spawalnicze, by wymienić choć jeden przykład, charakteryzują się niewielką masą, rękojeściami, które wygodnie leżą w dłoni, i interfejsami użytkownika dostosowanymi do zadań. Ergonomiczne uchwyty z elementami antypoślizgowymi wygodnie leżą w dłoni podczas spawania. Umożliwiają proste i bezpieczne prowadzenie uchwytu spawalniczego, a przeguby kulowe ułatwiają jego optymalną regulację. Ponadto zrównoważony rozkład masy wszystkich elementów uchwytu sprzyja spawaniu bez zmęczenia. Dzięki dostępnym opcjom, takim jak uchwyt pistoletowy, przedłużenie przycisku lub osłona termiczna, nasze palniki można dostosować do indywidualnych potrzeb i bezpieczeństwa spawaczy.
Firma Fronius zawsze skupia uwagę też na użyteczności sprzętu spawalniczego. Na przykład we wszystkich kompaktowych urządzeniach podajnik drutu jest zintegrowany bezpośrednio z obudową systemu spawania. Dzięki temu urządzenia są lżejsze i poręczniejsze przede wszystkim do ręcznych zastosowań spawania.
Modułowość w połączeniu z indywidualną konfiguracją i intuicyjnymi procedurami obsługi – to słowa kluczowe, na których zawsze koncentrujemy się w przypadku naszych systemów spawania. Im bardziej nieskomplikowane są w obsłudze, tym lepiej specjaliści mogą koncentrować się na spawaniu i ograniczyć ryzyko obrażeń do minimum. Najlepszym tego przykładem są urządzenia z serii TPS/i, TransSteel lub iWave, których dotykowe wyświetlacze i pokrętła regulacyjne są nie tylko intuicyjne, ale też łatwe w obsłudze w rękawicach spawalniczych.
Modułowość w połączeniu z indywidualną konfiguracją i intuicyjnymi procedurami obsługi – to słowa kluczowe, na których zawsze koncentrujemy się w przypadku naszych systemów spawania. Im bardziej nieskomplikowane są w obsłudze, tym lepiej specjaliści mogą koncentrować się na spawaniu i ograniczyć ryzyko obrażeń do minimum. Najlepszym tego przykładem są urządzenia z serii TPS/i, TransSteel lub iWave, których dotykowe wyświetlacze i pokrętła regulacyjne są nie tylko intuicyjne, ale też łatwe w obsłudze w rękawicach spawalniczych.
Nauka spawania bez ryzyka obrażeń
Dzięki symulatorowi Fronius Welducation osoby szkolone mogą uczyć się spawania bez ryzyka obrażeń. Wykonują różne rodzaje spoin bez narażania się na promieniowanie łuku i opary spawalnicze – za pomocą ergonomicznie ukształtowanych palników i w różnych pozycjach spawania, także w pozycji wymuszonej. Elementy używane do różnych symulacji są nie tylko poręczne, ale także wykonane z lekkiego tworzywa sztucznego, które nie obciąża mięśni i kręgosłupa przyszłych ekspertów w dziedzinie spawania.
Podsumowując, istnieje wiele możliwości, aby sprawić, że środowisko pracy wykwalifikowanych spawaczy będzie tak bezpieczne i ergonomiczne, jak to tylko możliwe, a tym samym pozytywnie wpłynąć zarówno na warunki pracy i motywację pracowników, jak i na sytuację ekonomiczną firmy – a co za tym idzie, również na postrzeganie fachu przez społeczeństwo.